Akıllı Göz Merceği Kimlere Takılır? – Görmenin Felsefi Anatomisi
Bir Bakışın Ontolojisi
İnsanın bakışı yalnızca bir biyolojik işlev değil, aynı zamanda varoluşun en eski metaforlarından biridir. Göz, yalnızca görmek için değil, “bilmek”, “anlamak” ve “var olmak” için de bir araçtır. Akıllı göz merceği teknolojisi bu nedenle yalnızca tıbbın konusu değildir; felsefenin de derin bir aynasıdır. Çünkü bu mercek, doğanın bize sunduğu sınırların ötesine geçmeye bir davettir. İnsan artık yalnızca görmez, görmesini de yönetir; yalnızca algılamaz, algısının doğasını da dönüştürür.
Bu noktada şu soru belirir: Görmeyi yapay biçimde geliştirmek, insanın doğasına bir katkı mıdır, yoksa müdahale mi? Ontolojik düzlemde akıllı göz merceği, insanın varoluşunu yeniden tanımlayan bir uzantıya dönüşür. Beden, artık doğanın değil, teknolojinin bir parçası haline gelir. “Ben kimim?” sorusu artık “Ben hangi araçlarla görüyorum?” sorusuna da dönüşür.
Epistemoloji: Görmenin Bilgisi
Epistemolojik olarak bakıldığında, akıllı göz merceği yalnızca bir görme düzeltme aracı değildir; aynı zamanda bilginin aracıdır. Çünkü görmek, bilmenin en eski biçimidir. İnsanlar tarih boyunca gördüklerine inanmış, inanamadıklarını “görünmez” ilan etmiştir. Fakat bu yeni merceklerle, “görmek” artık daha fazla “inşa edilen” bir şeydir. Gerçeklik, gözün biyolojik sınırlarıyla değil, teknolojinin tasarımıyla belirlenir.
Burada sorulması gereken şu sorudur: Görüşümüzü teknolojiyle keskinleştirdiğimizde, gerçeğe mi yaklaşıyoruz, yoksa onu mı yeniden yaratıyoruz? Bu soru bilginin kaynağına dair kadim bir tartışmayı yeniden gündeme taşır. Artık “doğal göz” ile “teknolojik göz” arasında bir bilgi farkı vardır. Birisi doğanın verdiği, diğeri insanın yarattığı bir görme biçimidir. Bu iki bilgi alanı, epistemolojik olarak çatışır mı, yoksa birleşir mi?
Etik Perspektif: Görmenin Ahlakı
Etik açıdan akıllı göz merceği, yalnızca kimlere takıldığıyla değil, kimlere takılamadığıyla da tartışılmalıdır. Bu teknolojiye erişimi olanlar, dünyayı daha net görebilirken, diğerleri bulanıklığın içinde kalırsa adalet nasıl sağlanır? Görmenin keskinliği bir ayrıcalığa dönüşürse, toplumda yeni bir “optik eşitsizlik” doğabilir.
Bir başka etik mesele ise, bu merceklerin insanın algısına müdahale edebilme potansiyelidir. Görsel veriler artırılmış gerçeklik katmanlarıyla zenginleştirildiğinde, gerçek ve simülasyon arasındaki sınır bulanıklaşır. Bu durumda kişi gerçekten neyi görmektedir? Hakikat, gözün önünde mi, yoksa yazılımın satırlarında mı gizlidir?
Etik sorular burada derinleşir: İnsan, doğayı aşmaya çalışırken, kendini mi kaybediyor? Yoksa insan olmanın özü, zaten doğayı aşma çabası mıdır?
Akıllı Göz Merceği Kimlere Takılır?
Tıbbi olarak bakıldığında, akıllı göz merceği genellikle katarakt hastaları, yüksek dereceli kırma kusurları (miyop, hipermetrop, astigmat) olanlar veya yaşa bağlı görme kaybı yaşayan bireyler için uygundur. Bu mercekler, doğal göz merceği yerine yerleştirilir ve çok odaklı yapıları sayesinde hem yakını hem uzağı net görme olanağı sağlar.
Ancak felsefi açıdan bu sorunun yanıtı çok daha derindir: Akıllı göz merceği, yalnızca gözleri değil, görme kavramını da “yeniden doğurmak” isteyenler içindir. Yani, bu mercekler aslında daha fazla görmek isteyenlere değil, görmenin ne olduğunu sorgulayanlara takılır. Çünkü görme, yalnızca bir ışık süreci değil, anlamın yolculuğudur.
Sonuç: Görmenin Geleceği ve İnsanlığın Aynası
Teknolojinin insan bedeniyle bu kadar iç içe geçmesi, geleceğin insanını yeniden tanımlar. Artık insan, kendi duyularını yeniden tasarlayabilen bir varlık haline gelmiştir. Bu noktada ontolojik bir dönüşüm yaşanır: İnsan artık yalnızca gören değil, “görmeyi inşa eden” bir varlıktır.
Belki de asıl soru şudur: Bir gün, her şey netleştiğinde — bulanıklığın, belirsizliğin kalmadığı bir dünyada — insanın merakı, hayreti, şaşkınlığı da yok olur mu?
Çünkü bazen, anlam görmekte değil, görmeye çalışmakta gizlidir. Ve belki de insanı insan yapan şey, her zaman biraz bulanık görmesidir.