Toplumun Aynasında Bir Soru: Allah En Çok Neyi Sevmez?
Bir sosyolog olarak insan davranışlarının kökenine bakarken hep şu düşünce zihnimi kurcalar: İnsan, hem bireydir hem de toplumun ürünüdür. İnançlar, ahlak, değer yargıları — hepsi bir toplumsal dokunun içinde şekillenir. Bu çerçevede “Allah en çok neyi sevmez?” sorusu, yalnızca bir dini öğreti değil, aynı zamanda toplumların vicdanını şekillendiren bir sosyolojik aynadır. Bu soruya verilen cevaplar, hem bireysel karakterin hem de kültürel kimliğin sınırlarını belirler.
Toplumsal Normlar ve İlahi Ahlakın Kesişimi
Toplumsal normlar, bireylerin davranışlarını yönlendiren görünmez kurallardır. Din ise bu normlara kutsallık kazandırır; doğruyu ve yanlışı yalnızca dünyevi değil, uhrevi bir zemine taşır. Allah’ın sevmediği şeyler denildiğinde akla gelen kibir, haksızlık, riya, nankörlük gibi kavramlar aslında sosyolojik olarak “toplumsal düzeni bozan davranışlar”dır.
Kibir, bireyler arasındaki eşitliği zedeler; haksızlık, güveni yok eder; riya, samimiyeti çürütür; nankörlük ise dayanışmayı baltalar. Bu davranışlar, bir toplumun sosyal sermayesini tüketir. Yani Allah’ın sevmediği şeyler, toplumsal çözülmenin de başlıca nedenleridir.
Kibir ve Güç İlişkileri: Toplumun Görünmez Hiyerarşisi
Kibir, sadece bireysel bir günah değildir; toplumsal bir hastalıktır. Sosyolojik açıdan kibir, iktidar ilişkilerinin bir sonucudur. Gücü elinde tutan kişi ya da grup, kendini diğerlerinden üstün görme eğilimindedir. Bu durum, sınıfsal farklılıkların derinleşmesine ve adalet duygusunun aşınmasına yol açar.
Toplumlarda erkeklerin “güç”, kadınların ise “itaat” ile ilişkilendirilmesi bu dengesizliğin bir yansımasıdır. Kibir, sadece bireyin kendini yüceltmesi değil, başkasını değersizleştirmesidir. Allah’ın kibri sevmemesi, aslında toplumsal eşitliğin korunması için ilahi bir uyarıdır.
Cinsiyet Rolleri ve İlahi Denge Arayışı
Sosyolojik gözlem bize şunu gösterir: Erkekler genellikle yapısal işlevlere, kadınlar ise ilişkisel bağlara yönelir. Erkekler, üretim, koruma ve karar mekanizmalarında rol alırken; kadınlar duygusal denge, aile bağı ve toplumsal dayanışma gibi alanlarda etkindir. Bu farklılık, toplumun iki yönünü tamamlayan bir sistemdir.
Ancak bu denge bozulduğunda, toplumsal huzur da sarsılır. Erkeklerin gücü tahakküme dönüştürmesi, kadınların şefkatini edilgenliğe hapsetmesi, Allah’ın sevmediği bir toplumsal düzenin kapısını aralar. Çünkü bu durumda merhamet yerine tahakküm, adalet yerine çıkar, dayanışma yerine ego hâkim olur.
Riya ve Yüzeysel Dindarlık: Modern Toplumun Görünmez Tuzağı
Riya, yani gösteriş için yapılan iyilik, modern toplumlarda giderek daha görünür bir hal almıştır. Sosyal medya çağında yardım, tevazu ya da ibadet bile bir “gösteri”ye dönüşebiliyor. Bu durum, samimiyetin toplumsal değer olmaktan çıkmasına neden oluyor.
Sosyolojik olarak bakıldığında, riya; bireyin kendini toplum içinde onaylatma çabasıdır. Ancak bu çaba, toplumsal ilişkileri yüzeyselleştirir. Allah’ın riyayı sevmemesi, insanın niyetini koruması gerektiğini hatırlatır. Çünkü niyet, toplumun ahlaki yapısının en temel harcıdır.
Nankörlük ve Kolektif Hafızanın Yıkımı
Toplumlar, geçmişle kurdukları bağ üzerinden var olurlar. Nankörlük, bireyin olduğu kadar toplumun da hastalığıdır. Emeğe, tarihe, değerlere karşı vefasızlık; bir toplumun köklerini kesmek gibidir.
Bir insan emeğe saygı duymazsa, toplumsal dayanışma çözülür. Kadın emeği görünmez olur, erkek emeği sömürülür, çocuk emeği ucuzlaşır. Allah’ın nankörlüğü sevmemesi, bu nedenle sadece bireysel bir uyarı değil; toplumsal belleği korumaya dair bir ilahi mesajdır.
Allah’ın Sevmediği Şeyler Üzerinden Toplumsal Yeniden İnşa
Bugün toplumlar; kibir, adaletsizlik, gösteriş ve vefasızlıkla sınanıyor. Bu davranışlar, sadece inanç sistemlerini değil, toplumsal bütünlüğü de tehdit ediyor. Allah’ın sevmediği şeyleri anlamak, aslında toplumun yeniden inşası için bir haritadır.
Sosyolojik açıdan bakıldığında, ilahi hoşnutsuzluk; bireyi özeleştiriye, toplumu dönüşüme çağırır. Bu çağrı, ahlakı sadece bireysel bir erdem değil, toplumsal bir kurum haline getirir.
Sonuç: Toplumun Kalbinde İlahi Sevginin Yankısı
“Allah en çok neyi sevmez?” sorusu, her dönemde yeniden sorulması gereken bir aynadır. Çünkü her toplum, kendi içindeki kibri, haksızlığı, riyayı ve vefasızlığı fark ettiği ölçüde olgunlaşır.
Toplumsal dönüşüm, bireysel arınmayla başlar. Kadının şefkatiyle, erkeğin adaletiyle, insanın samimiyetiyle kurulan bir düzen; Allah’ın sevgisine en yakın olandır.
Okuyucuya düşen görev ise şu: Kendi toplumsal deneyiminde, hangi davranışın bu sevgiye engel olduğunu fark etmek. Çünkü Allah’ın sevmediği şeyler, aslında bizim toplumsal barışımızı da bozan şeylerdir. Ve onları düzeltmek, bir inanç meselesi olduğu kadar, bir insanlık meselesidir.